Przejdź do głównej treści

Nawigacja okruszkowa Nawigacja okruszkowa

Widok zawartości stron Widok zawartości stron

OPIS PROJEKTU

Tytuł: Religia i miejskość. Mapowanie i powiązanie pól religijnych we współczesnych polskich miastach

RUM/[Room]
RUM Religion Urbanity Mapping. Nazwa projektu RUM oddaje dwojakie założenia projektu:
Z jednej strony akronim RUM, odsyła do trzech obszarów naszych badań: religii, miejskości, mapy.
Z drugiej strony homofon [room] – ang. przestrzeń, miejsce, pokój – wskazuje na przestrzeń, którą tworzymy, by wyeksponować materialność religii w polskich miastach. [Room] odwołuje się do archiwum, które powstanie jako wynik projektu.

Opis projektu i cel badań:
Głównym celem projektu jest zbadanie relacji, jakie zachodzą pomiędzy religią i współczesnym miastem w Polsce. W kontrze do sekularyzacyjnego modelu, przyjmujemy, że religia i sfera, określana w oświeceniowym paradygmacie świecką, są wzajemnie uwarunkowane i relacyjne (Burchardt, Becci and Casanova 2013; Garbin and Strhan 2017; Mapril, Blanes, Giumbelli, Wilson 2017). Możemy uznać, że to, co religijne jest kształtowane przez sferę świecką. Ale także, zauważamy, że forma wyobrażeń na temat świeckości kształtuje nasze pojmowanie tego, co religijne. Takie ujęcie wpisuje nasze badania w paradygmat postsekularny (Casanova 2001, 2008; Asad 2003; Habermas 2006, 2008; Mahmood 2010; Wilford 2010; Molendijk, Beaumont, and Jedan 2010; Beaumont and Baker 2011; Kuppinger 2011; Beaumont and Cloke 2012; Wariboko 2014; Cloke, Baker, Sutherland and Williams 2019). Dodatkowo, ostanie dwie dekady pokazały, że to właśnie w sferze miejskiej relacyjność i negocjacje religii z innymi wymiarami społecznej rzeczywistości przynoszą najintensywniejsze zmiany w polu religii w Polsce. Dlatego związek miejskości (urbanity), definiowanej jako formacji i assemblagu miejskiej materialności, miejskich procesów i codziennych doświadczeń użytkowników miasta (Rau 2020, Rüpke 2020) i religii mogą zostać uznane za istotną matrycę, generatywną dla rozumienia i definiowania religii. Zatem jednym z głównych pytań, które stawiamy w prowadzonych badaniach jest pytanie o epistemologię i definicję religii w Polsce. Pytanie o definicję religii w polskim kontekście zadajemy kierując się kilkoma założeniami teoretycznymi. Przede wszystkim przyjmujemy podejście konstruktywistyczne w badaniach religii. W ten sposób dystansujemy się od ujmowania religii w kategoriach sacrum, w rozumieniu rzeczywistości sui generis. Dodatkowo ujmujemy religijne fenomeny, występujące w sferze miejskiej w kategoriach religijnych ikon (iconic religion, Knott, Krech and Meyer 2016), czyli takich znaków, które wyzwalają pewien rodzaj komunikacji, którą możemy rozumieć, odczuwać lub wyobrażać sobie jako komunikację o charakterze religijnym. Religijne ikony, przyjmujemy, są także ekspresją pewnego typu wyobraźni społecznej. Religijne ikony stawiają w centrum zainteresowania nie tylko to, co jest związane z religią instytucjonalną, ale także różne akty indywidualne, performance, materializacje religii, wyobrażenia oraz ludzkie ciało ujęte w kontekście religijnym. Ze względu na charakter religijnych ikon prowadzone badania korzystają z paradygmatu religii materialnej, religii przeżywanej, wyobrażeń społecznych, performatywności oraz zwrotu przestrzennego. Analizujemy relacyjność ikon w perspektywie pól religijnych (Huber and Krech 2009; Krech 2019), religijnych formacji (Chidester 2018; Rüpke 2020), assemblage (Burchardt 20119; Paul-François Tremlett 2020) i cyrkulacji (Chidester 2018).
Nacisk kładziony na epistemiczny wymiar stawianych pytań badawczych, wiąże się z obserwacją, że liczne dostępne modele opisu religii w paradygmacie miejskim powstają poza polskim kontekstem. Dla przykładu modele opisujące ożywienie religijne związane z powstawaniem diaspor i multikulturowym charakterem ośrodków miejskich są zapośredniczone w kontekstach Europy Zachodniej. Podobnie, szybko rozwijająca się obecnie teoria miejska, wyłaniająca się z kontekstu Globalnego Południa jest osadzona w lokalnej specyfice. Zauważamy, że brak adekwatnych modeli opisu relacyjności religii i miejskości, które zwracałyby uwagę na przestrzenie znajdujące się poza Globalną Północą i Globalnym Południem, a które część naukowców widziałaby raczej w kategoriach Globalnego Wschodu lub Europy Wschodniej i Centralnej, CEE (Müller 2020). Dlatego w naszych badaniach pytamy również o adekwatne epistemiczne modele religii i relacji religii i miasta w Polsce.


Metoda:
Projekt badawczy ma charakter eksperymentalny i interdyscyplinarny. By zbadać relacje religii i miejskości stosujemy kilka skorelowanych ze sobą metod badawczych a sama procedura badawcza obejmuje trzy etapy badań, trwających równolegle.
W pierwszym etapie korzystamy z metod przestrzennych i geografii humanistycznej. Na tym etapie staramy się oznaczyć na przygotowanej w tym celu mapie wszystkie te ikony religijne, które obserwujemy w przestrzeni miejskiej. Posługujemy się geolokacją GIS i wykorzystujemy oprogramowanie do geolokacji oraz opisu zlokalizowanych punktów na mapie. Każda religijna ikona jest przez nas opisywana przy pomocy uprzednio wybranych kategorii oraz wzbogacana o dodatkowe dane wizualne i dźwiękowe.
Analiza rozmieszczenia, natężenia i relacji poszczególnych punktów w sferze miejskiej pozwoli nam odpowiedzieć na pytania o nasycenie przestrzeni miejskiej zjawiskami religijnymi, o ich rozmieszczenie i relacyjność z innymi zjawiskami społecznymi i historycznymi, których ekspresja przyjmuje również charakter przestrzenny, na przykład takimi jak migracja, rozwój urbanistyczny miasta, gęstość zaludnienia, polityki miejskie czy polityki kulturowe. Wynikiem tego etapu będzie stworzenie archiwum ikonicznej religii w polskich miastach, które przyjmie formę multimedialnej mapy religijnych ikon.
Istotnym założeniem metody zbierania danych na tym etapie jest to, że badacze zbierający dane stają się rodzajem ”detektora religii” w sferze miejskiej. Z jednej strony korzystają z zaplecza profesjonalnego treningu religioznawczego, szukając religii w szerokim spektrum zjawisk, z drugiej strony mapują religię jako uczestnicy codziennego życia miejskiego. Analiza tych danych prowadzona w trakcie oraz po zakończeniu zbioru danych pozwoli wyodrębnić te zjawiska, które rzeczywiście są w Polsce skorelowane z polami religii.

Drugi etap badań jest komplementarny z etapem pierwszym i obejmuje etnografię miejską, skoncentrowaną na interakcji religijnych ikon i miasta. Równolegle do mapowania ikon badacze obserwują, uczestniczą i prowadzą wywiady, po to, by doprecyzować charakter badanych ikon oraz ich relacyjność w przestrzeni miejskiej. Ponownie, osoba badacza jest kluczowa. Są to osoby mieszkające w sposób ciągły w mieście, w którym prowadzą badania, u których funkcje badawcze przeplatają się z codzienną praktyką życia w mieście. Taki typ doświadczania miasta pozwala umieszczać badane ikony w perspektywie doświadczenia miejskiej codzienności i mieszkańca miasta (Kusenbach 2003; Ingold, Vergunst 2008; Newhouse 2012; Shortell and Brown 2014).

Trzeci etap koncentruje się na wybranych zagadnieniach tematycznych (Case Studies). Badamy trzy wymiary relacji religii i miasta: ruchy społeczne i aktywizm; sztukę i kreatywność oraz ekonomię.
Badania prowadzimy w trzech wybranych polskich miastach: Krakowie, Lublinie oraz w Gdańsku.

 

Widok zawartości stron Widok zawartości stron